چیالک

چیالک . [ ل َ ] (اِ) توت فرنگی . چیلک . شاکله . چلم . در عربی آن را فروله و شُلیک خوانند. گیاهی از خانواده ٔ گلسرخیان و از تیره ٔ چیالک هاست و چند سال عمر میکند. جوانه ای میزند که نمو آن ساقه ٔ خزنده ٔ چیالک را تشکیل میدهد. این ساقه بر زمین میخزد، و از بندهای خود آنجا که مجاور با زمین است ریشه ها بجا میگذارد که در زمین فرومیرود و ساقه ٔ هوایی از آن خارج میشود و به این ترتیب بوته ٔ تازه ای بوجود می آید. برگهایش مرکب سه تائی است به این ترتیب که دمبرگ اصلی به سه برگچه که کناره های آن دندانه دارد منتهی میشود.گلهایش سفید و از پنج گلبرگ منظم جدا از هم تشکیل شده است و پرچمهای بسیار دارد و بساک آنها بسوی درون برگشته است . مادگی آنها از چندین برچه ٔ آزاد مرکب میباشد و هر برچه دارای یک تخمدان و خامه و کلاله است . خانه ٔ تخمدان بسیار کوچک و دارای دو تخمک میباشد و غالباً یکی از تخمکها پس از تشکیل لاغر میگردد و از میان میرود. برچه ها بر نهنجی محدب قرار گرفته و میوه ٔ مرکبی میسازند که مواد غذائی در آن جمع میشود. میوه ٔآن از فندقه ٔ (ساده ترین میوه های خشک ناشکوفا) بسیار تشکیل میشود از این رو آن را چندین فندقه ای مینامند. این گیاه جدا کاسبرگ است و در نواحی معتدل میروید. میوه های چیالک وحشی یا جنگلی معطر و کوچک است و در تیرماه و مرداد ماه میرسد. چیالک از پایان قرن شانزدهم به بعد کاشته میشود و امروز بیشتر از ششصد نوع مختلف از این گیاه میشناسند که به سه گروه آنها را میتوان تقسیم کرد. دشمنان سرسخت چیالک ها نوزادان سوسکهای طلائی ، وقتی که بحالت کرم میباشند، و حلزون ها و مورچه ها هستند. از امراض شایع چیالک اهلی و وحشی یکی مرض سکه های قرمز است . قارچ مولد این بیماری در سطح زبرین برگ لکه های مدور کوچک بقطر یک تا سه میلیمتر به رنگ قرمز یا بنفش بوجود می آورد و وسط این لکه ها به علت مرگ سلولهای بافت زیرین ابتدا سفید و بعد خاکستری میشود و سپس میریزد به این ترتیب به برگ منظره ٔ غربال مانندی میدهد. رنگ حاشیه ٔ لکه ها ارغوانی روشن یا قهوه ای خاکستری است . علاوه بر برگ دمبرگ هم مورد حمله ٔ این قارچ قرار میگیرد. در این حال لکه های بیضی شکل در جهت طول دمبرگ تشکیل مییابد. رجوع به چیلک شود.