ترجمه مقاله

کاشان

لغت‌نامه دهخدا

کاشان . (اِخ ) شهر کاشان یکی از قدیمترین شهرهای ایران در 205هزارگزی جنوب قم و 252هزارگزی جنوب تهران در دامنه ٔ خاوری سلسله جبال مرکزی کشور واقع است ، مختصات جغرافیائی آن به شرح زیر است : طول 51 درجه و 27دقیقه . عرض 33 درجه و 59 دقیقه . ارتفاع 945 گز مرتفعتر از سطح اقیانوس (215 گز از تهران پست تر است ). اختلاف ساعت کاشان با طهران تقریباً 6 ثانیه است . در طهران ساعت 12 و در کاشان ساعت 12 و 6 ثانیه است . جمعیت شهر کاشان بموجب صورت اداره ٔ آمار 54660 نفر بشرح زیر است : 26632 ذکور و 28028اناث ولی چون در سالهای اخیر اغلب در طهران ساکن شده اند فعلاً بیش از 50هزار سکنه ندارد. شهرکاشان مانندسایر شهرهای قدیمی کشور خیابان و کوچه های مستقیمی نداشته و در خلال سنوات 1315 تا 1320 نقشه ٔ جامعی برای آبادی این شهر تهیه شده بود که قسمتی از آن اجرا و قسمت مهم آن باقی است . خیابانهائی که طبق نقشه احداث شده بشرح زیر است : 1 - خیابان پهلوی (سابق ): بطول 3هزارگز و مشجر است با اینکه 15 سال از تاریخ احداث آن میگذرد معهذا بواسطه ٔ فقر عمومی طرفین خیابان کاملاً آباد نشده است . ادارات فرمانداری ، شهرداری ، شهربانی ، پست و تلگراف ، اقتصاد، در این خیابان واقع و دارای 3 فلکه است . 2- خیابان صبا: از فلکه ٔ مقابل اداره ٔپست و تلگراف منشعب میگردد و بدروازه ٔ فین و جاده شوسه ٔ آن منتهی میشود و مشجر است . ادارات بهداری و کشاورزی در این خیابان واقعند. 3 - خیابان فیض از خیابان صبا منشعب و بمیدان فیض اول بازار منتهی و طول آن قریب 500 گز است . 4 - خیابان افضل که به میدان فیض منتهی میگردد و طول آن قریب سیصد گز است . بازار سرپوشیده قدیمی موازی با خیابان افضل تا محل نخل ممتد و شعبات فرعی نیز دارد و مانند سایر بازار شهرهای دیگرهر چند گزی متعلق بیکی از اصناف است . اماکن شهرکاشان بر حسب ممیزی اداره ٔ دارایی در سال بیست و هفت 8500 شماره بود و تعداد 2624 باب مغازه و دکان دارد. تعداد دستگاههای قالی بافی شهر کاشان در سال 1326، 4477 نفر مشمول مالیات داشته که اکثر یک یا دو و تعداد قلیلی بیش از دو دستگاه قالی داشته اند. در حدود دوهزار دستگاه مشکی بافی (پارچه وطن ) و 500 دستگاه مخمل دوزی و دستمال ابریشم بافی دارد. قالی کاشان از حیث نقشه و ظرافت بخوبی معروف و مخمل بافی و زری دوزی آن از قدیم الایام معمول بوده که فعلاً اهمیت قدیم را ندارد. در شهر کاشان یک کارخانه ٔ ریسندگی و یک کارخانه ٔ تصفیه ٔ پنبه و عدل بندی و یک کارخانه ٔ تصفیه ٔ پشم وجود دارد. اخیراً شرکت سهامی از بازرگانان تشکیل و در نظر است کارخانه ٔنساجی بزرگی وارد نمایند. یکی از معایب عمده ٔ شهر که هر تازه وارد فوراً احساس مینماید کمی آب شهر است . در ازمنه ٔ قدیم آب چشمه ٔ معروف سلیمانی فین و فاضل آب رودهای نابر، قمصر، قهرود که در اطراف شهر بمصرف زراعت میرسد آب شهر را نیز تأمین مینموده ولی بمرور زمان و پیدایش امنیت و آباد شدن قراء فینین ، دیزچه ، حسن آباد، متحر، آبهای مزبور بمصرف آبیاری در آبادیهای بالا رسیده قطره ای بشهر نمیرسد. فعلاًچند رشته قنات کم آب که عموماً اولین چاه آنها قسمت باختر و جنوب باختری شهر است و در طول شهر در عمق یک الی 5 گز از خانه بخانه دیگر گذشته و اغلب بواسطه ٔقلت آب بمحله هایی که طبق مدارک قدیم حق آبه دارند نمیرسند. اسامی قنوات و مقدار آب بها بشرح زیر است :
قنات میرباقر در حدود یک سنگ . قنات دولت آباد دو سوم سنگ . قنات نظرآباد یک سوم سنگ . قنات حاجی نیم سنگ . قنات عبدالرزاق خان دو سوم سنگ . قنات محمودآباد دوسوم سنگ . قنات چهار باغ نیم سنگ . قنات منظم آباد نیم سنگ . در شهرکاشان حدود 70 آب انبار عمومی بزرگ و کوچک وجود دارد که در زمستان آبگیری شده تابستان بمصرف میرسد. بزرگ ترین آب انبارهای شهر که در تمام سال دارای آب هستندعبارتند از: آب انبار حاجی سید حسین در بازار رنگرزها، آب انبار درب زنجیر در محله ٔ درب زنجیر، آب انبار مسجد میدان جنب میدان فیض ، آب انبارهای خان ، درب اصفهان ، میدان کهنه ، حاجی محمد باقر، نیز از آب انبارهای مهم و بزرگ شهر میباشند. چاههای آب شهر کاشان بعمق 20 الی 30 گز است . در شهر کاشان 3 دبیرستان ، 14 دبستان ، یک بیمارستان و سه درمانگاه وجود دارد. آثار قدیمه : صورت اماکن تاریخی شهر که در باستان شناسی گرد آوری شده بشرح زیراست : 1- مناره ٔ مسجد جمعه : تاریخ بنا دوره ٔ سلجوقیان 466 هَ . ق . بعلاوه ٔ باقیمانده ٔ محراب گچ بری دوره ٔ سلاجقه در این مسجد دیده میشود. 2- محل معبد سلوکی - بین شهر کاشان و فین . تاریخ بنا عهد سلوکی . محل مزبور موسوم به تپه ٔ سی ارک و اثر ظاهری از معبد دیده نمیشود. مسیو کریشمان باستان شناس مشهور در پائیز سال 1313 هَ .ش . جهت موزه ٔ لوور در آنجا حفاری نموده است . 3- مناره ٔ زین الدین : تاریخ بناقرن هفتم هجری . 4- مقبره ٔ امامزاده سلطان میر احمد:تاریخ بنای گنبد و یکی از دربهای چوبی آن سال 941 هَ . ق . است . 5- مسجد قیریا وزیر، کتیبه ٔ سر در مورخ به سال 1055 هَ . ق . است . 6- مسجد میدان فیض ، تاریخ بنا 855 تا 872 هَ . ق . (سلطنت ابوسعید گورکانی ). 7-بنای امامزاده حبیب بن موسی ، تاریخ بنا از عهد صفویه . 8- مدرسه ٔ سلطانی ، دوره ٔ قاجاریه . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).
ترجمه مقاله