کتزیاس

کتزیاس . [ ک ِ ت ِ ] (اِخ ) مورخ از اهل کنید مستعمره ٔ دریانی در آسیای صغیر بود. مورخ مذکور مدت 17 سال (415 - 398 ق . م .) معالج پروشات ملکه ٔ ایران ، یعنی زن داریوش دوم و طبیب اردشیر دوم هخامنشی بود. کتاب هایی که نوشته از این قرار است :
1- پرسی کا (تاریخ ایران ). 2- ایندیکا (تاریخ هند). 3- در باب رودها. 4- در باب کوهها. 5- دریانوردی بدور آسیا. مهمترین تألیفات او متضمن 23 کتاب بوده است : شش کتاب متعلق به تاریخ آسور و ماد، هفت کتاب مربوط به تاریخ ایران (از کورش بزرگ تا فوت خشایارشا) و ده کتاب آخر دنباله ٔ تاریخ ایران تا 398 ق .م . در این سال کتزیاس از دربار ایران رفته است . وی گوید در موقع اقامت خود در دربار شوش علاوه بر تحقیقاتی که می کرد به مدارک دولتی دسترسی داشت و مدارک را (بازی لی کای دیفترای ) یعنی دفاتر شاهی می نامد. کتابهایی که کتزیاس راجع به ایران و هندنوشته مفقود شده و به ما نرسیده است ولی مورخان یونانی و رومی قسمتهایی از آن را در کتب خود ذکر کرده اند. رجوع به تاریخ ایران باستان شود.