کره
لغت‌نامه دهخدا
کره . [ ک َ رَ / رِ ] (اِ) پوست دست و یا اعضاء را گویند که بسبب کار کردن بسیار سخت شده و پینه بسته باشد. (برهان ) (ناظم الاطباء). ظاهراً صورتی است از کوره یا کبره . شغه . پینه . رجوع به کوره و کبره شود. || چرک و وسخ و کثافت و ناپاکی . (ناظم الاطباء). بمعنی چرک هم آمده است که عربان وسخ خوانند. (برهان ). مطلق زنگ و چرک . (آنندراج ). چرک . (جهانگیری ). کبره . کوره :
چون دست و پای پاک نبینمت جان و دل
این هر دو پاک بینم و آن هر دو با کره .
|| زنگارمانند را گویند که بر روی نان و میوه و امثال آن نشیند و معرب آن کرج باشد چه هر چیز کره گرفته را متکرج خوانند. (برهان ). مسکه و زنگاری که بر روی نان و امثال آن نشیند و آن را بوزک نیز گویند و آن نان کره گرفته را به عربی متکرج خوانند. (آنندراج ). زنگارمانندی که بر روی نان و میوه و جز آن از بسیار ماندن نشیند. (ناظم الاطباء). کپک . کفک . کپره . کفره . سفیدک . در تداول مردم قزوین ، اور. کرج . سبزی نان و غیره چون دیری در رطوبت ماند. آنچه بر روی سرکه و مربا و نان و غیره بندد و برنگ سپید یا سبز و جز آن در حال فساد. (یادداشت مؤلف ). در تداول مردم بروجرد، کِرّه : سَنِه ؛ کره که بر نان و شراب افتد.(منتهی الارب ) : و اگر هیچ نمی دروی باشد [ در اقراص افعی ] بر نباید داشت تا کره نگردد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || سفیدک و قشری که از کرم و آفات دیگر بر درخت نشیند : درخت سیب را آفت بسیار از کرم بوده که بهارگاه بر درخت آن پدید می آید و برگ آن می خورد و کره بر آن می نهد. (فلاحت نامه ). || در عبارت زیر ظاهراً بمعنی پوسیده آمده است . (از یادداشت مؤلف ) : و کره کاه کهن که در دیوار کهن شده باشد که به تازی کعوب التبن گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
چون دست و پای پاک نبینمت جان و دل
این هر دو پاک بینم و آن هر دو با کره .
ناصرخسرو.
|| زنگارمانند را گویند که بر روی نان و میوه و امثال آن نشیند و معرب آن کرج باشد چه هر چیز کره گرفته را متکرج خوانند. (برهان ). مسکه و زنگاری که بر روی نان و امثال آن نشیند و آن را بوزک نیز گویند و آن نان کره گرفته را به عربی متکرج خوانند. (آنندراج ). زنگارمانندی که بر روی نان و میوه و جز آن از بسیار ماندن نشیند. (ناظم الاطباء). کپک . کفک . کپره . کفره . سفیدک . در تداول مردم قزوین ، اور. کرج . سبزی نان و غیره چون دیری در رطوبت ماند. آنچه بر روی سرکه و مربا و نان و غیره بندد و برنگ سپید یا سبز و جز آن در حال فساد. (یادداشت مؤلف ). در تداول مردم بروجرد، کِرّه : سَنِه ؛ کره که بر نان و شراب افتد.(منتهی الارب ) : و اگر هیچ نمی دروی باشد [ در اقراص افعی ] بر نباید داشت تا کره نگردد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || سفیدک و قشری که از کرم و آفات دیگر بر درخت نشیند : درخت سیب را آفت بسیار از کرم بوده که بهارگاه بر درخت آن پدید می آید و برگ آن می خورد و کره بر آن می نهد. (فلاحت نامه ). || در عبارت زیر ظاهراً بمعنی پوسیده آمده است . (از یادداشت مؤلف ) : و کره کاه کهن که در دیوار کهن شده باشد که به تازی کعوب التبن گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
