کفتن
لغتنامه دهخدا
کفتن . [ ک َ ت َ ] (مص ) ازهم باز شدن . (برهان ). شکافته شدن و جدا شدن و از هم بازشدن . (ناظم الاطباء). از هم باز شدن . شکافته شدن .(فرهنگ فارسی معین ). کافته شدن . شکافتن . ترکیدن . غاچ خوردن . ترک برداشتن . (یادداشت مؤلف ) :
چو زد تیغ بر فرق آن نامدار
سرش کفت از آن زخم همچون انار.
بگفت این و دل پر زکینه برفت
همی بر تنش پوست گفتی بکفت .
تهمتن دو فرسنگ با او برفت
همی مغزش از رفتن او بکفت .
جز احسنت از ایشان نبد بهره ام
بکفت اندر احسنتشان زهره ام .
این همی رفت همه روی پر از خون دو چشم
وان همی کفت و همه سینه پر از خون جگر.
راست گفتی به هم همی بکفد
سنگ خارا به صد هزار تبر.
چو سر کفته شد غنچه ٔ سرخ گل
جهان جامه پوشید همرنگ مل .
پا بکفش اندر بکفت و آبله شد کابلیج
از بسی غمها ببسته عمر کل (؟) پا را بپا.
عسجدی (از لغت فرس چ دبیرسیاقی ص 28).
من پیرم و فالج شده ام اینک بنگر
تا نولم کژ بینی و کفته شده دندان .
ز تیغش همی دشت و گردون بتفت
ز بانگش همی کوه و هامون بکفت .
گلی بد که همواره کفته بدی
به گرما و سرما شکفته بدی .
اگر دیده ٔ او شکوفه ست زود
شود کفته چون دیده ٔ افعوان .
خشک شد هرچه رودبود چو سنگ
کفته شد هر چه کوه بود چو غار.
جوهر آتشی است بعد از هفت
که از او دل بخست و زهره بکفت .
یاد ناورده که از مالم چه رفت
سقف قصر همتت هرگز نکفت .
شگفت نیست دلم چون انار اگر بکفد
که قطره قطره ٔ اشکم به ناردان ماند.
|| از هم بازکردن و شکافتن و ترکانیدن . (برهان ) (آنندراج ) (از فرهنگ فارسی معین ). شکافتن و چاک زدن و دریدن . (ناظم الاطباء). کافتن . ترکاندن . غاچ دادن . (یادداشت مؤلف ) :
سوزنی از ابلهی درید بسی مرز
کفت بسی مغز کون بخرزه ٔ چون گرز.
کف و در فرمایمت چون تیغ احسان برکشی
سینه ٔ بدره کفی و زهره ٔ زفتی دری .
چو زد تیغ بر فرق آن نامدار
سرش کفت از آن زخم همچون انار.
دقیقی .
بگفت این و دل پر زکینه برفت
همی بر تنش پوست گفتی بکفت .
فردوسی .
تهمتن دو فرسنگ با او برفت
همی مغزش از رفتن او بکفت .
فردوسی .
جز احسنت از ایشان نبد بهره ام
بکفت اندر احسنتشان زهره ام .
فردوسی .
این همی رفت همه روی پر از خون دو چشم
وان همی کفت و همه سینه پر از خون جگر.
فرخی .
راست گفتی به هم همی بکفد
سنگ خارا به صد هزار تبر.
فرخی (دیوان چ دبیرسیاقی ص 101).
چو سر کفته شد غنچه ٔ سرخ گل
جهان جامه پوشید همرنگ مل .
عنصری .
پا بکفش اندر بکفت و آبله شد کابلیج
از بسی غمها ببسته عمر کل (؟) پا را بپا.
عسجدی (از لغت فرس چ دبیرسیاقی ص 28).
من پیرم و فالج شده ام اینک بنگر
تا نولم کژ بینی و کفته شده دندان .
عسجدی (دیوان ص 30).
ز تیغش همی دشت و گردون بتفت
ز بانگش همی کوه و هامون بکفت .
(گرشاسب نامه ).
گلی بد که همواره کفته بدی
به گرما و سرما شکفته بدی .
(گرشاسب نامه ).
اگر دیده ٔ او شکوفه ست زود
شود کفته چون دیده ٔ افعوان .
مسعودسعد.
خشک شد هرچه رودبود چو سنگ
کفته شد هر چه کوه بود چو غار.
مسعودسعد.
جوهر آتشی است بعد از هفت
که از او دل بخست و زهره بکفت .
سنائی .
یاد ناورده که از مالم چه رفت
سقف قصر همتت هرگز نکفت .
مولوی (مثنوی ).
شگفت نیست دلم چون انار اگر بکفد
که قطره قطره ٔ اشکم به ناردان ماند.
سعدی .
|| از هم بازکردن و شکافتن و ترکانیدن . (برهان ) (آنندراج ) (از فرهنگ فارسی معین ). شکافتن و چاک زدن و دریدن . (ناظم الاطباء). کافتن . ترکاندن . غاچ دادن . (یادداشت مؤلف ) :
سوزنی از ابلهی درید بسی مرز
کفت بسی مغز کون بخرزه ٔ چون گرز.
سوزنی .
کف و در فرمایمت چون تیغ احسان برکشی
سینه ٔ بدره کفی و زهره ٔ زفتی دری .
سوزنی .