گاو عنبر
لغت‌نامه دهخدا
گاو عنبر. [ وِ عَم ْ ب َ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) پستاندار عظیم الجثه ٔ دریائی شبیه به وال که در دریا میماند. گویند عنبر فضله ٔ او است . (از آنندراج ) (از غیاث ). کاشالوت ، ماهی عنبر، باله ٔ لطمیه ، گاو بحری .قال الزمخشری سمعت ُ ناساً من اهل مکة یقول هو (ای العنبر) صفع ثور فی بحر الهند. (تاج العروس ) و رجوع به عنبر و گاو بحری ، گاو عنبری و گاو عنبرین و رجوع به قطاس و قیطوس و بحری قطاس و پرچم شود :
ز مار مهره برآری ز ابر مروارید
ز گاو عنبر سارا ز یاسمن زنبق .
گاو عنبر برهنه تن پیوست
خر بربط بریشمین افسار.
گاو عنبرفکن از طوس به دست آرم لیک
بحر اخضر نه به عمان به خراسان یابم .
شیربزمینم نه آن شیری که بینی صولتم
گاو زرینم نه آن گاوی که یابی عنبرم .
بحر دیدستی که خیزد گاو عنبرزای ازو
گاو بین زو بحر نوشین هر زمان انگیخته .
گر بیهنر بمال کند کبر بر حکیم
کون خرش شمار اگر گاو عنبر است .
مولانا هاتفی در معراج رسول علیه الصلوة والسلام گفته :
ز الطاف او شور دیگر شده
ز بوی خوشش گاو عنبر شده .
ز مار مهره برآری ز ابر مروارید
ز گاو عنبر سارا ز یاسمن زنبق .
انوری .
گاو عنبر برهنه تن پیوست
خر بربط بریشمین افسار.
خاقانی .
گاو عنبرفکن از طوس به دست آرم لیک
بحر اخضر نه به عمان به خراسان یابم .
خاقانی .
شیربزمینم نه آن شیری که بینی صولتم
گاو زرینم نه آن گاوی که یابی عنبرم .
خاقانی .
بحر دیدستی که خیزد گاو عنبرزای ازو
گاو بین زو بحر نوشین هر زمان انگیخته .
خاقانی .
گر بیهنر بمال کند کبر بر حکیم
کون خرش شمار اگر گاو عنبر است .
سعدی .
مولانا هاتفی در معراج رسول علیه الصلوة والسلام گفته :
ز الطاف او شور دیگر شده
ز بوی خوشش گاو عنبر شده .
(از شعوری ).
