گایوس پلینوس

گایوس پلینوس . [ پ ِ ] (اِخ ) پلین عالم رومی که در 23 م . تولد یافت و زمان فوتش محققاً معلوم نیست . این شخص را پلین بزرگ نامند، زیرا برادرزاده ای از طرف مادر داشت که معروف به پلین کوچک است . عالم مزبور کتابهای زیاد نوشته که بقول پلین کوچک عده ٔ آنها بیش از صد و شصت مجلد بوده ، ولی این کتابها مفقود گشته و فقط سی و هفت کتاب او موسوم به تاریخ طبیعی تا زمان ما باقی مانده ، میتوان گفت که این کتابها دائرةالمعارف عهد قدیم است زیرا کتب مزبور پر است از همه گونه اطلاعات (گیاه شناسی ، حیوان شناسی ، طب ، فیزیک ، جغرافیا، شناسایی احجار کریمه و غیره ). خود مؤلف گوید که برای تألیف این کتابها دو هزار کتاب خوانده و بیست هزار یادداشت گرد کرده . در این کتابها نام 327 نویسنده ٔیونانی و 146 نویسنده ٔ رومی را ذکر میکند و چون نوشته های اینها غالباً مفقود شده ، از این حیث هم کتابهای پلین مهم است . از کتب مزبور 37 کتاب را پلین در 77م . به تیتوس امپراطور روم هدیه کرد. اهمیّت این کتابها برای تاریخ عهد قدیم از این جهت است که اطلاعاتی در باب ممالک مختلف مشرق قدیم و ایران می دهد. راجع به مندرجات کتب او باید گفت ، تمامی آنچه را که نوشته نمیتوان صحیح دانست . ولی از شخصی هم که خواسته از همه چیز حرف بزند نمیتوان متوقع بود که هر چه نوشته صحیح باشد. انشاء وی به عقیده ٔ محققین در نوشته های او مختلف است . یعنی آن را دربعض جاها مغلق و پیچیده ، و در برخی روان و در قسمتی بد تشخیص داده اند. (ایران باستان ج 1 صص 80 - 81).