ترجمه مقاله

گربه سان

لغت‌نامه دهخدا

گربه سان . [ گ ُ ب َ / ب ِ ] (ص مرکب ) کنایه از محیل و مکار چه حیله هائی که گربه در گرفتن موش میکند مشاهده گردیده باشد. (آنندراج ). محیل . مکار. فریب دهنده . (از برهان )(از آنندراج ). به عقیده ٔ علامه ٔ دهخدا صحیح کلمه «گربه شان » و صحیح گربه سانی ، «گربه شانی » است ، در فرهنگ رشیدی نیز «گربه شانه » به معنی محیل و مکار آمده : و آن را به حیلت بلا بندی توان کرد و گربه شانی توان به میدان آورد. (کلیله و دمنه ). در کلیله های چاپی این تعبیر «گربه سان » و «گربه سانی » ضبط شده ، ولی بر حسب اقرب احتمالات اصل «گربه شانی » است . (امثال و حکم دهخدا). گربه شاندن به قرائن استنباط میشود که شاندن مصدر جعلی شانه کردن است (رجوع شود به شاندن ) و گربه شاندن و گربه شانگی بمعنی تملق و چاپلوسی کردن :
چو گربه شانگی کی لایق آید
چنین سلطان چنین شیر ژیان را؟

مولوی (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ).


ترجمه مقاله