گودرز

گودرز. [ دَ ] (اِخ ) نام دو پادشاه است از ملوک اشکانی : اول نام پسر شاپور که ولیعهد پدر خویش بود و در زمان او معابد و مساجد بسیار خراب شد و ظلم و جور به غایت رسید و او پنجاه وهفت سال پادشاهی کرد و عیسی علیه السلام در زمان او به وجود آمد، و دوم پسر ایران شاه که بعد از پدر پادشاه شد و سی سال پادشاهی کرد. (برهان ) (از جهانگیری ).نام دو پادشاه است از اشکانیان ، یکی گودرزبن بلاش ، دیگر گودرزبن نرسی ، و آنچه صاحب جهانگیری در این باب نوشته اشتباه است ، آنکه مساجد و معابد و بیت المقدس را خراب کرده رهام پسر گودرز بوده . (انجمن آرا). پس ازکشته شدن بَردان گودرز را به شاهی انتخاب کردند و او بر تخت نشست . گودرز میتوانست بی منازع سلطنت کند ولی از جهت خشونت و قساوتش مورد بغض و کینه ٔ پارتیها گردید. در این حال جنگهایی شروع کرد که در آن بهره مندنبود و این معنی هم مردم را از او ناراضی داشت (تاسی توس ، سالنامه ها، کتاب 11 بند 10)، در نتیجه ، ناراضی ها در 49 م . سفرایی نزد کلودیوس قیصر روم فرستادند تا مهرداد پسر وُنُن و نوه ٔ فرهاد چهارم را به ایران بیاورند. سفرا مأمور بودند بگویند که پارتیها از مفاد عهدی که بین پارت و روم بسته شده بی اطلاع نیستند ونمی خواهند آن عهد نقض شود، بر ضد خاندان اشکانی هم نیستند، فقط مایلند که به جای یک نفر اشکانی ، اشکانی دیگر بنشیند، زیرا سلطنت گودرز برای نجبا و مردم پارت از جهت ظلم و تعدیات او قابل تحمل نیست . کلودیوس اجازه داد پارتیها مهرداد را به شاهی برگزینند، مهرداد به ایران روانه شد، در بین اربیل و بغداد لشکریان او با گودرز تلاقی کردند و سرانجام مهرداد اسیر شد و او را در زنجیر نزد گودرز آوردند. شاه با مهرداد ملایم تر از آنچه انتظار میرفت رفتار کرد و به جای آنکه او را بکشد او را خارجی و رومی خواند نه اشکانی و برای اینکه او هیچگاه نتواند بر تخت نشیند، امر کرد گوشهای او را بریدند، زیرا در ایران قدیم کسی که ناقص بود نمی توانست بر تخت نشیند. پس از این فتح طولی نکشید که گودرز درگذشت . تاسی توس گوید که از مرض فوت کرد (سالنامه ها، کتاب 12 بند 14)، ولی یوسف فلاویوس عقیده داشت که بر اثر توطئه ای به قتل رسید. (تاریخ یهود، کتاب 20 فصل 3 بند4). درباب این شاه باید گفت که او فتح خود را نسبت به مهرداد جاویدان کرده ولی نه مانند وُنن که به طرز رومی مدالهایی سکه زد بلکه مانند داریوش بزرگ با حجاریها و کتیبه ای در کوه بیستون . تفاوتی که دیده میشده در زبان کتیبه ای است که به جای پارسی قدیم یونانی است . سلطنت گودرز از 42 م . شروع شد ولی از جهت سختی و تعدی و قساوتش او را از سلطنت خلعکردند و در مدت چهار سال (از 42 تا 46 م .) سلطنت کرد. پس از آن از 46 م . باز گودرز به تخت نشست و در 51م . درگذشت . (از ایران باستان پیرنیا ج 3 صص 2418 - 2423). در سلسله ٔ اشکانی جز این گودرز، گودرز دیگری سراغ نداریم . (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ) :
دگر بودگودرز از اشکانیان
چو بیژن که بود از نژاد کیان .

فردوسی .