یکدله
لغت‌نامه دهخدا
یکدله . [ ی َ / ی ِ دِ ل َ / ل ِ ] (ص نسبی ) موافق و بی ریا و بی نفاق . (آنندراج ) (برهان ) (ناظم الاطباء). صادق . (ناظم الاطباء). متفق .(غیاث ). یکدل . صمیمی . (یادداشت مؤلف ) :
خوشا نبید غارجی با دوستان یکدله
گیتی به آرام اندرون مجلس به بانگ و ولوله .
ز ارج تو فرزانه ٔ یکدله
همم حجله شد ساخته هم گله .
شمار شبان و شمار گله
بدانست پیغمبر یکدله .
ای سپرده دین به دنیا وقت بود
گر شوی مر علم دین را یکدله .
- یکدله کردن دل با کسی ؛ با او همدل و هم آواز و متحد گشتن .با او صفا و یکرنگی یافتن :
با من صنما دل یکدله کن
گر سر ندهم آن گه گله کن .
ای ده دله ٔ صددله دل یک دله کن .
|| بدون تردید. بی فکری مخالف . (یادداشت مؤلف ). || شجاع . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). || (ق مرکب ) یکسره . یک باره . (یادداشت مؤلف ) :
یکسره میره همه باد است و دم
یکدله میره همه مکر و مری ست .
تو گردن نهی سوی گفتار من
شوی یکدله یار و غمخوار من .
|| (اِ مرکب ) ظاهراً به معنی مرکز و نقطه ٔ اتکاء است :
یکدله ٔ شش جهت و هفت گاه
نقطه نه دایره بهرامشاه .
خوشا نبید غارجی با دوستان یکدله
گیتی به آرام اندرون مجلس به بانگ و ولوله .
شاکر بخاری .
ز ارج تو فرزانه ٔ یکدله
همم حجله شد ساخته هم گله .
شمسی (یوسف و زلیخا).
شمار شبان و شمار گله
بدانست پیغمبر یکدله .
شمسی (یوسف و زلیخا).
ای سپرده دین به دنیا وقت بود
گر شوی مر علم دین را یکدله .
ناصرخسرو.
- یکدله کردن دل با کسی ؛ با او همدل و هم آواز و متحد گشتن .با او صفا و یکرنگی یافتن :
با من صنما دل یکدله کن
گر سر ندهم آن گه گله کن .
؟
ای ده دله ٔ صددله دل یک دله کن .
؟
|| بدون تردید. بی فکری مخالف . (یادداشت مؤلف ). || شجاع . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). || (ق مرکب ) یکسره . یک باره . (یادداشت مؤلف ) :
یکسره میره همه باد است و دم
یکدله میره همه مکر و مری ست .
حکیم غمناک (از فرهنگ اسدی نخجوانی ).
تو گردن نهی سوی گفتار من
شوی یکدله یار و غمخوار من .
شمسی (یوسف و زلیخا).
|| (اِ مرکب ) ظاهراً به معنی مرکز و نقطه ٔ اتکاء است :
یکدله ٔ شش جهت و هفت گاه
نقطه نه دایره بهرامشاه .
نظامی .
